تأثیر حشره کشی عصاره های گیاهی اکالیپتوس (eucalyptus globulus) و خرزهره ( nerium oleander) روی لمبه گندم trogoderma granarium (col: dermestidae)

گندم و جو از جمله محصولات انباری راهبردی محسوب شده که مورد حمله آفات انباری مختلف از جمله لمبه گندم قرار می گیرند. پیدایش مقاومت به بعضی از سموم، به ویژه مالاتیون و فسفوتوکسین، در اکثر آفات انباری، استفاده از روشهای مبارزه غیر شیمیائی مانند روشهای کنترل طبیعی، فیزیولوژیکی، بیولوژیکی و میکروبی علیه آفات انباری، توجه بیشتر محققان را جلب کرده است. این تحقیق به بررسی میزان اثر سمیت تنفسی عصاره گیاهان اکالیپتوس (globules eucalyptus) و خرزهره ( nerium oleander) روی لمبه گندم ( trogoderma granarium (col.: dermestidaeپرداخته است. تجزیه و تحلیل نتایج آزمایشگاهی با استفاده از نرم افزارspss نشان داد که عصاره میوه اکالیپتوس بیشترین اثر کشندگی را در دزهای 810/0 و930/0 میکرولیتر بر سانتی متر مکعب پس از زمان 72 ساعت (21/98 درصد و 100 درصد) و نیز در دز 930/0 میکرولیتر بر سانتی متر مکعب در زمان 48 ساعت ( 23/96 درصد ) بر لارو سن سوم لمبه گندم داشت. همچنین بیشترین تلفات حشرات کامل لمبه گندم ( 25/83 درصد تا 100 درصد ) در زمان های 48 و 72 ساعت و دزهای 650/0، 725/0 ،810/0 و 930/0 میکرولیتر بر سانتی متر مکعب از عصاره میوه اکالیپتوس به دست آمد. عصاره برگ اکالیپتوس در دز 810/0 میکرولیتر بر سانتی متر مکعب پس از 72 ساعت بیشترین اثر کشندگی ( 44/95 درصد ) را بر لارو سن سوم لمبه گندم و در دز 930/0 میکرولیتر بر سانتی متر مکعب پس از گذشت زمان 72 ساعت بیشترین اثر کشندگی ( 89 درصد ) را بر حشرات کامل لمبه گندم داشت. عصاره برگ خرزهره بیشترین تلفات لارو سن سوم لمبه گندم ( 12/35 درصد ) را در دز 650/0 میکرولیتر بر سانتی متر مکعب پس از 24 و 72 ساعت و بیشترین تلفات حشرات کامل لمبه گندم ( 33/28 درصد ) را در دز 794/0 میکرولیتر بر سانتی متر مکعب پس از زمان 72 ساعت ایجاد نمود. عصاره گل خرزهره بیشترین تلفات لارو سن سوم لمبه گندم ( 5/37 درصد ) را در دز 794/0 میکرولیتر بر سانتی متر مکعب پس از 24 ساعت و بیشترین تلفات حشرات کامل لمبه گندم ( 33/28 درصد ) را در دز 794/0 میکرولیتر بر سانتی متر مکعب پس از زمان 72 ساعت ایجاد نمود. دوام سمیت تنفسی عصاره میوه اکالیپتوس در مورد هر دو حشره بسیار خوب بود. در شرایطی که حشرات پس از گذشت 21 ساعت از تزریق عصاره، وارد پتری دیش شدند نیز عصاره میوه اکالیپتوس اثر کشندگی بسیار خوبی در حد 98 درصد بر هر دو حشره داشت. عصاره برگ اکالیپتوس نیز از دوام سمیت تنفسی قابل قبولی برخوردار بود. در شرایطی که حشرات پس از گذشت 21 ساعت از تزریق عصاره، وارد پتری دیش شدند، عصاره برگ اکالیپتوس در مورد لارو سن سوم فقط 9/6 درصد و در مورد حشرات کامل ، تنها 6/4 درصد از اثر کشندگی خود را از دست داد. دوام سمیت تنفسی عصاره برگ و گل خرزهره بسیار کم بود. به طوریکه در مورد لارو سن سوم لمبه گندم پس از گذشت زمان 21 ساعت، بترتیب 81 و 79 درصد و در مورد حشرات کامل لمبه گندم 100 درصد از سمیت تنفسی خود را از دست داد. در مورد لارو سن سوم لمبه گندم مقادیر lc50 و lc95 در مورد هر چهار عصاره میوه و برگ اکالیپتوس و برگ و گل خرزهره با گذشت زمان، کاهش یافت و در نتیجه حساسیت حشره به این عصاره ها افزایش یافت. در مورد لارو سن سوم لمبه گندم برای عصاره های میوه و برگ اکالیپتوس بین مقادیر lc50 و lc95 در زمان های 24 ،48 و 72 ساعت اختلاف معنی داری وجود نداشت. در مورد عصاره برگ و گل خرزهره مقادیر lc50 بیانگر اختلاف معنی دار در زمان های 24، 48 و 72 ساعت بود. این امر در مورد lc95 صادق نبوده و مقادیر آن در زمان های مذکور فاقد اختلاف معنادار بود. برای حشرات کامل لمبه گندم مقادیر lc50 و lc95 نیز در مورد هر چهار عصاره میوه و برگ اکالیپتوس و برگ و گل خرزهره با گذشت زمان، کاهش یافت و در نتیجه حساسیت حشره به این عصاره ها افزایش یافت. در مورد عصاره های میوه و برگ اکالیپتوس نتایج حاصل از پردازش داده ها و همپوشانی حدود اطمینان 95درصد بین مقادیر lc50 و lc95 بیانگر عدم اختلاف معنادار در زمان های 24 ،48 و 72 ساعت بود. در حالی که در مورد عصاره برگ و گل خرزهره بر اساس نتایج حاصل از پردازش داده ها و همپوشانی حدود اطمینان 95درصد مقدار lc50 در زمان 72 ساعت با سایر زمانها، بیانگر اختلاف معنی دار با زمان های 24، 48 ساعت بود. همچنین همپوشانی حدود اطمینان 95 درصد مقادیر lc95 در همه زمان ها نشان دهنده عدم اختلاف معنادار بین آنها بود. واژگان کلیدی: عصاره های گیاهی، لمبه گندم، سمیت تنفسی، دوام سمیت تنفسی، lc50 و lc95